W świetle niepewnej koniunktury gospodarczej i zmieniających się warunków rynkowych, zagadnienie niewypłacalności i mechanizmy prawne z nią związane zyskują na znaczeniu dla szerokiego spektrum podmiotów. Zrozumienie tego, jak prawo upadłościowe interpretuje niewypłacalność i jakie możliwości oferuje dłużnikom w obliczu kryzysu, stanowi wartościową wiedzę dla przedsiębiorców, konsumentów, a także profesjonalistów z dziedziny prawa i finansów. W dzisiejszym wpisie przybliżymy definicję niewypłacalności według przepisów prawa upadłościowego.
Pojęcie niewypłacalności
Na wstępie, podkreślić należy, iż upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny! Niewypłacalny – czyli?
Zgodnie z art. 11 Prawa upadłościowego, Dłużnik jest niewypłacalny jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (ułomna osoba prawna), jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
W doktrynie utarło się, iż o dłużniku niewypłacalnym można mówić, gdy spełni jedną z dwóch przesłanek określonych w art. 11 Prawa upadłościowego, tj.:
- utraci zdolność płatniczą (płynność finansową) lub
- u dłużnika występuje przewaga zobowiązań nad majątkiem (nadmierne zadłużenie)
Wyżej wymienione przesłanki są niezależne od siebie i wystarczy, by wypełniła się jedna z nich (A. J. Witosz, H. Buk [w:] D. Chrapoński, W. Gewald, W. Klyta, A. Malmuk-Cieplak, M. Mozdżeń, A. Torbus, A. J. Witosz, H. Buk, Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2021, art. 11.).
Niewypłacalność w orzecznictwie
Na temat niewypłacalności na gruncie prawa upadłościowego wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 29.06.2016 r., III AUa 259/16, LEX nr 2115517: Zgodnie z treścią art. 11 p.u.n. dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dotyczy to tak zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Z istoty porządku prawnego wynika, że każdy powinien wykonywać swe wymagalne zobowiązania w terminie. Zasada ta obowiązuje wszystkich. Tym bardziej musi obowiązywać przedsiębiorców. Dla potrzeb postępowania upadłościowego przyjęto jednak, że niewypłacalność jako podstawa ogłoszenia upadłości jest wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swych wymagalnych zobowiązań pieniężnych.