Zachowek – co warto o nim wiedzieć?

Zachowek to pojęcie, z którym spotykamy się w kontekście prawa spadkowego. Jest to instytucja mająca na celu ochronę interesów najbliższych członków rodziny zmarłego, którzy byliby powołani do spadku z przepisów ustawy. Zachowek daje uprawnionym możliwość dochodzenia swoich praw i zabezpieczenia swojego udziału w spadku. W niniejszym artykule wyjaśnimy, na czym dokładnie polega prawo do zachowku, kto jest uprawniony do jego żądania, jakie są terminy i jak przebiega procedura jego dochodzenia.

Kto jest uprawniony do zachowku?

Zgodnie z polskim prawem, uprawnionymi do zachowku są:

• zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki itp.)
• małżonek spadkodawcy
• rodzice spadkodawcy, o ile nie pozostawia on zstępnych.

Jak oblicza się wysokość zachowku?

Wysokość zachowku zależy od wielu czynników i jest ściśle określona przepisami prawa. Zasadniczo wynosi ona połowę wartości udziału spadkowego, jaki przysługiwałby uprawnionemu, gdyby dziedziczył z ustawy.

Terminy

Ważne jest, aby pamiętać o terminach, w których można dochodzić zachowku. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Jak dochodzić zachowku?

Co do zasady, roszczenie o zachowek może być rozwiązane polubownie lub poprzez proces. Sposobem tańszym i szybszym będzie decydowanie rozwiązanie polubowne. W przypadku, gdy strony nie mogą dojść w tym przedmiocie do ugody, osoba uprawniona do zachowku powinna wystąpić z powództwem o zapłatę zachowku.

Proces dochodzenia zachowku może być skomplikowany. Warto zasięgnąć porady profesjonalnego pełnomocnika specjalizującego się w prawie spadkowym, który pomoże uprawnionemu przejść przez cały proces, od oceny sytuacji prawnej, przez przygotowanie odpowiednich dokumentów, aż po reprezentację przed sądem.

Wydziedziczenie

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu. Natomiast, spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.

Podsumowanie

Zachowek to istotny element polskiego prawa spadkowego, mający na celu ochronę praw najbliższych członków rodziny zmarłego spadkodawcy. Jego dochodzenie jest uregulowane licznymi przepisami prawa i związane z terminami, a także procedurą sądową. Ważne jest, aby uprawnieni do zachowku mieli świadomość swoich praw i obowiązków w tym zakresie, a w razie wątpliwości czy trudności, skonsultowali się z doświadczonym pełnomocnikiem.