Ustawodawca w 2015 roku (Dz.U. 2015 poz. 128), wprowadził do ustawy Prawo bankowe art. 75C, który nakazuje bankom oraz SKOK-om (na podstawie art. 36 ustawy o SKOK-ach) aby przed wypowiedzeniem umowy kredytowej lub umowy pożyczki (a dalej przed uzyskaniem nakazu zapłaty i wszczęciem egzekucji), doręczyć dłużnikowi pisemną informację o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Cytowany przepis nakłada na banki i SKOK-i wezwania dłużnika do zapłaty w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych oraz poinformowania w tym wezwaniu o możliwości złożenia w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych, wniosku o restrukturyzację. Bank po obowiązkowej analizie finansowej sytuacji dłużnika i po analizie wniosku o restrukturyzację, w przypadku decyzji pozytywnej zmienia warunki spłaty kredytu a w przypadku decyzji negatywnej niezwłocznie informuje dłużnika o powodach takiej decyzji.
Istotne w tej zmianie dla dłużników jest to, że wspomniany przepis wprowadza konkretny obowiązek wykonania pewnej czynności w ściśle określony sposób.
Po pierwsze, wezwanie do zapłaty wraz z informacją o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzacje winno być doręczone dłużnikowi a zatem wysłane listem poleconym na aktualny adres zamieszkania dłużnika. Po drugie, wezwanie powinno zawierać informację o 14 dniach roboczych od dnia doręczenia wezwania, na zapłatę długu lub na złożenie wniosku o restrukturyzację. Po trzecie, bank lub SKOK winien przeprowadzić rzetelną analizę wniosku i sytuacji finansowej i gospodarczej dłużnika. Po czwarte, w przypadku decyzji negatywnej dłużnik winien niezwłocznie otrzymać wyjaśnienie do decyzji.
Te, wydaje się, proste instrukcje w istocie nastręczają bankom i SKOK-om spore kłopoty. A to brak jest informacji o terminie 14 dni roboczych, a to stawiane są warunki kiedy taki wniosek można złożyć, wreszcie w wezwaniach do zapłaty w ogóle nie ma informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację w terminie 14 dni roboczych.
Czy tak wolno robić? Jakie są skutki niewykonania dyspozycji art. 75C Prawa bankowego.
Przede wszystkim co należy podkreślić, Kancelaria broniąca dłużników prezentuje stanowisko, że niewykonanie przez bank lub SKOK dyspozycji art. 75C Prawa bankowego w sposób ścisły, powoduje bezskuteczność a zatem nieważność wypowiedzenia umowy kredytowej lub umowy pożyczki. A skoro to wypowiedzenie jest nieważne to nie można wnosić powództwa o zapłatę do sądu, gdyż umowa kredytowa lub pożyczki jest nadal czynna, nie jest wymagalna.
W sporach sądowych prowadzonych przez Kancelarię reprezentującą dłużników, do tej pory sądy orzekały zgodnie ze stanowiskiem dłużnika, przeciwko bankom. Ale zdarzyło się również orzeczenie sądu I instancji, w której sąd stwierdzał, że niewykonanie dyspozycji art. 75C Prawa bankowego nie skutkuje bezskutecznością wypowiedzenia umowy kredytowej. Do tego orzeczenia została już wniesiona apelacja, o wynikach której będę informować.
Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 08.09.2016, sygn. akt II CSK 750/15, Sąd orzekł na korzyść dłużnika a w uzasadnieniu stwierdza między innymi:
Wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić́ do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dokonanie takiego wymówienia nie może być́ czynnością̨ nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją̨ podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią̨ umowy (por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14). Jest ono bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić́ po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, odpowiednich wezwań́.
Przyjmowane jest w orzecznictwie, że wypowiedzenie umowy jest prawokształtującym oświadczeniem, bardzo istotnym i dotkliwym dla kredytobiorcy, a zatem nie może być́ dokonane w sposób nagły, zaskakujący, nawet jeżeli istnieją̨ podstawy do jego podjęcia, zgodnie z treścią̨ umowy kredytowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14, niepubl.)
Jeszcze jeden fragment uzasadnienia, tym razem wyroku Sądu Apelacyjnego w G. „…ani bank ani spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw kredytodawca, czy też pożyczkodawca powinien doręczyć kredytobiorcy/pożyczkobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 [ustawy z 1997 r. – Prawo bankowe] oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank lub spółdzielcza kasa może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. Nie jest przy tym istotne, czy wypowiedzenie następuje ze względu na niedotrzymanie przez kredytobiorcę (pożyczkobiorcę) warunków udzielenia kredytu, czy utratę zdolności kredytowej […]. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku, spółdzielczej kasy oszczędnościowo- pożyczkowej polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku czy też kasy o spłatę tej części kredytu lub pożyczki, co do której kredytobiorca/ pożyczkobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Biorąc pod uwagę […] cel art. 75c [ustawy z 1997 r. – Prawo bankowe], wypada uznać, że stanowi on w całości przepis semidyspozytywny. Może zostać zmieniony w umowie kredytu albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść kredytobiorcy (np. przez wydłużenie terminu na złożenie wniosku w sprawie restrukturyzacji kredytu). (tak Tomasz Czech w publikacji: Obowiązki banku w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą kredytu, opublikowano: M.Pr.Bank. 2016/12/66-78).
Zatem Szanowny Dłużniku, jeżeli otrzymałeś wypowiedzenie kredytu lub pożyczki a nie otrzymałeś wcześniej wezwania do zapłaty zawierającego informację o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację w terminie 14 dni roboczych, pomyśl czy nie warto poddać tej sprawy do oceny sądu.